نشانه های عقیم شدن در نوجوانی (5مورد)

بدون شک صحبت در مورد ناباروری با شریک زندگی موضوع حساسی است. قسمت سخت آن این است که احتمال دارد ناباروری تنها در یکی از طرفین یا در هر دو وجود داشته باشد. در این مقاله سعی شده است در رابطه با نشانه های عقیم شدن در نوجوانی و علل آن و به طور کلی ناباروری در مردان صحبت شود.

در ابتدا ی مقاله آمارهایی در مورد این موضوع در زیر آورده ایم

• حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از زوج هایی که برای بارداری تلاش می کنند، با مسئله ناباروری رو به رو می شوند.
• در 40 درصد از مواقع مشکل از طرف خانم است.
• اما در ۳۰ تا ۴۰ درصد از موارد مشکل از طرف آقا و در ۲۰ تا ۳۰ موارد مشکل از هر دو طرف است.

بنابراین برای درمان باید درصد وجود بیماری در هر دو طرف به یک اندازه در نظر گرفته شوند. اگر هر دو طرف بررسی و جستجو برای نشانه های ناباروری را شروع کرده باشند، نشانگرهایی وجود دارند که می توانند در یافتن ریشه مشکل به شما کمک کنند.

در بسیاری از زوج ها هیچ نشانه ای وجود ندارد. با این حال، آنها هم این نکته را در نظر نگرفته اند که برخی از مشکلات جسمی خاص نشان دهنده ناباروری هستند. در این جا پنج نشانه از شایع ترین نشانه های عقیم شدن در نوجوانی و بطور کلی در مردان، که در معاینه برای ناباروری مردان باید آنها را جستجو کرد؛ آمده است.

1- درد یا تورم در بیضه ها

تورم و درد ناحیه بیضه ها علت های مختلفی دارد. ممکن است درد در یک نقطه یا در تمام ناحیه بیضه باشد. مهم نیست درد در کجا باشد. آن چه مهم است این است که افرادی که این نشانه ها را دارند باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند. برخی از مشکلات زیر مشکل اورژانسی بوده و بهتر است اطلاعات لازم در رابطه با آن را داشته باشید

شایع ترین علت های تورم بیضه عبارت هستند از:

# پیچ خوردگی بیضه ای

پیچ خوردگی بیضه ای مشکلی است که در آن بیضه در داخل کیسه بیضه پیچ خورده است. زمانی که چنین اتفاقی بیفتد، جریان خون به بیضه قطع می شود. بدون خون رسانی، بافت های بیضه دچار نارسایی می شوند.

# اپیدیدیمیت (عفونت بیضه)

در اکثر موارد، آقایان در اثر یک عفونت باکتریایی به اپیدیدیمیت مبتلا می شوند. این بیماری ممکن است در هر سنی ایجاد شود اما بین سنین ۲۰ تا ۳۹ سالگی شایع تر است. ممکن است این عفونت باعث تب، ترشح از آلت و وجود خون در ادرار شود. در پشت هر بیضه یک لوله محکم به نام اپیدیدیمیس وجود دارد که ممکن است ملتهب شده و باعث تورم بیضه شود.

# ورم بیضه

ورم بیضه به معنی تجمع مایع در اطراف بیضه است که به طور معمول در اثر التهاب یا آسیب به کیسه بیضه ایجاد می شود. این مشکل در اکثر مواقع خطرناک و دردناک نیست و تاثیری در توانایی باروری آقایان ندارد. ممکن است همین مشکل باعث تورم شده باشد؛ اما برای پیشگیری از مشکلات بعدی، توصیه می شود فرد تحت مراقبت قرار گیرد.

# فتق

ممکن است فتق به علت تورم و درد در ناحیه بیضه باشد و برای رفع مشکل در ناحیه آسیب دیده به جراحی احتیاج باشد. در اکثر موارد، فتق کشاله ران موجب ناباروری نمی شود؛ اما موارد خاصی وجود دارد که فتق کشاله ران در ناباروری تاثیر داشته است. اگر فتق مدت طولانی درمان نشده باقی بماند، می تواند به مجرای ترشحی بیضه (لوله ای که اسپرم از آن عبور می کند) آسیب برساند.

# واریکوسل

واریکوسل ها رگ هایی بزرگ شده در کیسه بیضه هستند. از هر 100 مرد نابارور، 40 نفر به واریکوسل مبتلا هستند. می توان برای ترمیم رگ ها و افزایش عامل باروری مرد از جراحی استفاده کرد.

2- تغییر میل جنسی

تغییرهای شدید در قوه جنسی یک مرد می تواند مسائل مربوط به سلامت هورمونی او را نشان دهد که با برخی از علت های ناباروری در مردان ارتباط دارد. شایع ترین علت های مشکل های هورمونی عبارتند از:

# تومورهای غده هیپوفیز

تومورهای غده هیپوفیز خوش خیم هستند، زیرا به سایر قسمت های بدن گسترش نمی یابند. با این حال، مشکل های مربوط به باروری مانند نشانه های کمبود آندروژن و حتی ناباروری، می توانند در اثر این تومورها به وجود آیند و در حقیقت هم از آنها ناشی می شوند.

# کمبود مادرزادی هورمون لوتئینه کننده و هورمون محرک فولیکول (LH / FSH)

کمبود مادرزادی هورمون لوتئینه کننده و هورمون محرک فولیکول که “هیپوگنادیسم مردانه” هم نامیده می شود؛ مسئول 1 تا 2 درصد از ناباروری ها در مردان است. ممکن است این مشکل مادرزادی باشد یا در اثر افزایش سن، بیماری، دارو یا سایر عوامل ایجاد شده باشد. تشخیص وجود آن با بررسی سطح هورمون ها انجام می شود.

# استفاده نادرست از استرویید آنابولیک.

استفاده نادرست از استرویید ها می تواند موجب افزایش ناباروری مردان در دوره استفاده شده و در صورتی که استفاده نادرست مدتی طولانی ادامه یابد، ممکن است اثرات پایدار داشته باشد. با این حال، به طور معمول باروری با خودداری از تزریق آندروژن ها و گنادوتروپین باز میگردد. باید به این نکته توجه کرد که داروهای بسیاری وجود دارند که می توانند سلامت هورمونی مردان را تغییر دهند و استروئیدها باید با احتیاط و تنها با تجویز متخصص مورد استفاده قرار گیرند.

3- اختلال نعوظ

مطالعات نشان داده است که حدود 20 تا 25 درصد از زوج هایی که مشکل ناباروری دارند به اختلال عملکرد جنسی دچار هستند. به طور معمول این مشکل ها با عدم تعادل هورمونی، مانند مواردی که در بالا ذکر شد، در ارتباط هستند. علاوه بر این، علت های رایج اختلال نعوظ عبارت هستند از:

# نشت وریدی

هنگامی که رگ های خونی که در هنگام نعوظ فشرده می شوند، به طور کامل فشرده نشوند، نعوظ حاصل نشده یا خیلی طول نمی کشد. این مشکل در اکثر موارد در اثر  آسیب یا بیماری ایجاد می شود.

# عملکرد عصبی عضلانی

اگر عصب ها به عروق خونی سیگنال ندهند که خون را وارد آلت تناسلی کنند، نعوظ اتفاق نمی افتد. این مشکل به طور معمول در اثر مصرف داروها یا شرایطی نظیر دیابت، آرتروسکلروز (تصلب شریان ها) و آسیب نخاعی به وجود می آید.

# عامل های روانشناسی

10تا 15 درصد از اختلال های نعوظ ناشی از احساس گناه در رابطه با جنسیت، افسردگی، اضطراب و استرس است. اختلال نعوظ می تواند ناشی از مشکلات داخلی جدی و یا مشکلاتی باشد که در گذشته به راحتی برطرف شده اند. می توان با در نظر گرفتن موارد زیر این مشکل را بررسی کرد:

• تعویض داروها
• رعایت یک رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر
• ترک سیگار
• عدم استفاده از داروهای تفریحی (داروهای بالابرنده ی لذت جنسی هنگام فعالیت جنسی)
• انجام مشاوره
• صحبت با پزشک درباره دیگر علائم احتمالی در صورتی که بیمار از سلامت جسمی و ذهنی برخوردار باشد

4- مسائل مربوط به انزال و سلامت اسپرم

یکی از نشانه های عقیم شدن در نوجوانی وجود مشکل انزال در یک مرد می باشد که نشان دهنده ی وجود مشکل در تولید اسپرم یا ابتلا به سایر اختلالات فیزیکی خواهد بود. بدون توانایی تولید اسپرم سالم ممکن است مشکلاتی بوجود آید از جمله:

• ممکن است اسپرم به مایع منی منتقل نشده و از آلت تناسلی خارج شود
• ممکن است در مایع منی مقدار اسپرم کافی وجود نداشته باشد
• ممکن است اسپرم نتواند به نحو صحیح عمل کرده و به خوبی حرکت کند تا به تخمک زن نفوذ کند

مشکلات تولید اسپرم عبارتند از:

# علت های کروموزومی یا ژنتیکی

ممکن است کروموزوم ها از زمان تولد مشکل داشته باشند. به عنوان مثال، ممکن است یک آقا با ترکیب اشتباه یا مقدار کروموزوم های اشتباه متولد شده باشد. هر کدام از مشکلات ژنتیکی می تواند بر باروری تأثیر بگذارد و نیاز به درمان دارد.

# پایین نیامدن بیضه ها

پایین نیامدن بیضه ها در هنگام تولد باعث ناباروری شده و حتی ممکن است مشکلاتی همچون پیچ خوردگی، فتق و سرطان بیضه را هم ایجاد کند. به طور کلی بیضه پسرها تا نه ماهگی پایین می آید اما متاسفانه از هر بیست نفر، در یک نفر بیضه هرگز پایین نمی آید.

# پیچش بیضه

پیچش بیضه که در بالا در مورد آن صحبت شد زمانی اتفاق می افتد که بیضه در داخل کیسه بیضه پیچیده شود. پیچش بیضه را باید با جراحی درمان کرد و در غیر این صورت باعث ناباروری دائم می شود.

# واريكوسل‌

واریکوسل که در بالا هم در مورد آن صحبت شد، زمانی اتفاق می افتد که رگ هایی که از شکم به کیسه بیضه می روند بزرگ شوند. این مورد یکی از علت های رایج ناباروری است که در 40 درصد از آقایان بر تولید و کیفیت اسپرم تاثیر می گذارد. اما در اکثر موارد ناباروری ناشی از واریکوسل برگشت پذیر و قابل درمان است.

مطلب مرتبط: عمل جراحی واریکوسل

# داروها و مواد شیمیایی

برخی از داروهای خاص باعث ناباروری در آقایان می شوند. این داروها شامل مسدود کننده های کانال کلسیم، سیمتیدین، نیتروفورانتویین و داروهای شیمی درمانی هستند. برخی از آنتی بیوتیک ها مانند نیتروفورانتویین در روند تولید اسپرم اختلال ایجاد کرده و باعث کاهش تعداد اسپرم می شوند. زمانی که پزشک دارویی برایتان تجویز می کند، در مورد تاثیر آن دارو در باروری از پزشک سوال کنید.

# آسیب های ناشی از پرتو درمانی

قرارگیری در معرض امواج پرتودرمانی باعث کاهش تولید اسپرم می شود. هرچند این وضعیت می تواند به حالت طبیعی بازگردد اما قرارگیری در معرض دوز بالای امواج باعث آسیب دائمی می شود.

انسداد مسیر حرکت اسپرم باعث مشکل های زیر می شود:

• عفونت
• مشکل های مربوط به پروستات
• فقدان لوله خروجی بیضه
• وازکتومی

علاوه بر این، مشکل انزال ممکن است در اثر موارد زیر به وجود آید:

1- بازگشت: بازگشت زمانی اتفاق می افتد که مایع منی به جای خروجی آلت، مستقیم به مثانه برود. این حالت باعث مشکل جسمی برای مرد نمی شود اما بارور شدن را برای او دشوار می سازد.

2- تاخیر در انزال : حدود 3 درصد از مردها دچار تاخیر در انزال هستند. همچنین برخی از مردها در هنگام برقراری رابطه جنسی اصلا به ارگاسم نمی رسند. این مشکل به طور معمول در اثر اضطراب، افسردگی، یا داروهای تجویز شده برای اضطراب یا افسردگی ایجاد می شود.

3- اختلال نعوظ: همان طور که در بالا گفته شد، اختلال نعوظ ممکن است باعث ایجاد مشکل های شدیدتر یا خفیف تر شود.

4- آسیب به نخاع: آسیب به نخاع، بسته به مقدار آسیب وارد شده، می تواند باعث انزال بازگشتی یا مشکل نعوظ شود.

5- جراحی پروستات: پس از انجام جراحی پروستات امکان باروری طبیعی بسیار کم است هرچند برخی از روش های توصیه شده برای باروری طبیعی پس از جراحی پروستات کاملا موفقیت آمیز هستند.

6- آسیب عصبی: همان طور که قبلا گفته شد، اختلال عصبی ممکن است باعث اختلال در عملکرد دستگاه تناسلی شود زیرا اعصاب نمی توانند به بدن سیگنال دهند که به شیوه معمول پاسخگوی محرک ها باشد.

5- کوچکی و سفتی بیضه ها

سلامت و کیفیت اسپرم مرد تا حد زیادی به وضعیت بیضه ها بستگی دارد. اندازه بیضه ها عامل چندان مهمی نیست بلکه آن چه درون بیضه ها اتفاق افتاده و باعث انقباض و سفتی آن ها می شود از اهمیت خاصی برخوردار است. متخصص باروری می تواند سلامت بیضه ها را ارزیابی کرده و ببیند آیا بیضه ها می توانند به درستی عمل کرده و تولید مثل جنسی را با موفقیت انجام دهند یا خیر.

آزمایش ناباروری آقایان

به منظور بررسی احتمال ناباروری در آقایان، متخصص ها کار را با آزمایش مایع منی شروع می کنند. آن ها برای انجام این آزمایش فغالیت هایی را انجام می دهند که عبارتند از:

• اسپرم را در یک شیشه نمونه گیری ریخته و آن را به آزمایشگاه می برند تا شکل، ظاهر و تحرک اسپرم در آزمایشگاه و زیر میکروسکوپ بررسی شود.
• همچنین متخصص تعداد اسپرم ها و غلظت آن ها را بررسی می کند تا ببیند آیا در هر میلی لیتر از مایع انزال، بیشتر یا کمتر از 20 میلیون سلول اسپرم وجود دارد یا خیر.
• اگر تعداد اسپرم ها کمتر از 20 میلیون سلول اسپرم در یک میلی لیتر از مایع انزال بود، متخصص باروری میزان تستوسترون، FSH، LH و سطح پرولاکتین را بررسی می کند تا علت مشکل را دریابد.
• آزمایش ادرار هم انجام می شود تا سلول های سفید خون بررسی شده و احتمال وجود عفونت تایید یا رد شود. همچنین ادرار آزمایش می شود تا وجود اسپرم در ادرار مشخص شود زیرا وجود اسپرم در ادرار نشان دهنده انزال بازگشتی است.
• اگر نتیجه معاینه جسمی، آزمایش اسپرم و همچنین سابقه پزشکی فرد طبیعی بود، متخصص به بررسی مشکل های همسر او می پردازد.

مطلب مرتبط: آزمایش اسپرم

در برخی موارد، نتیجه های حاصل از آزمایش ها به بررسی های آزمایشگاهی بیشتر یا آزمایش مایع منی نیاز دارند. این موارد عبارتند از:

1- به هم چسبیدگی اسپرم: به هم چسبیدگی اسپرم ها با استفاده از میکروسکوپ بررسی می شود.

2- آزمایش نفوذپذیری اسپرم: آزمایشی که در آن توانایی نفوذ اسپرم در تخمک بررسی می شود. این آزمایش به ندرت انجام می شود زیرا برای انجام آن به تخمک حیوانات نیاز است.

3- ارزیابی همی زونا: آزمایشی که در آن از تخمک بی استفاده انسان برای نفوذ استفاده می شود.

4- واکنش آکروزوم: آزمایشی که اسپرم را بررسی می کند تا ببیند آیا سر اسپرم ها توانایی ایجاد تغییرات شیمیایی لازم برای حل کردن پوسته تخمک را دارد.

5- نمونه برداری از بیضه: زمانی انجام می شود که بخش کوچکی از بافت بیضه از لوله های بیضه می شود تا سلامت و تولید اسپرم مورد بررسی قرار گیرد.

6- وازوگرافی: یک عکس رادیوگرافی که مشخص می کند آیا در لوله منی انسداد یا نشتی اسپرم وجود دارد.

7- اولتراسونوگرافی: آزمایشی که برای بررسی آسیب یا انسداد در دستگاه تناسلی انجام می شود.                                   

درمان ناباروری

اگر پس از یک سال تلاش، شما و همسرتان قادر به بارداری نبودید، احتمال دارد عاملی در شما یا همسرتان مانع بارداری شده باشد. حتی اگر متوجه هیچ نشانه واضح و آشکاری که بیانگر ناباروری باشد نشدید هم باید به یک پزشک متخصص مراجعه و با او مشورت کنید.

مشورت با پزشک متخصص به شما کمک خواهد کرد که روش های درمان خود را بهتر شناخته و بدانید آیا روش های کمکی باروری برای شما لازم است یا خیر.

شما می توانید در اینترنت اطلاعاتی در مورد مشکل خود کسب کنید اما تنها پزشک متخصص می تواند جوابی که نیاز دارید را به شما بدهد.

دکتر حسین کرمی متخصص واریکوسل

مرجع تخصصی درمان ناباروری در مردان و زنان